Hoe de ‘De Angst’ regeert, of: het Festival der Gemiste Kansen.

Eigenlijk zouden de verkiezingen op 9 juni helemaal niet nodig zijn, we weten namelijk al lang wat ons zal gaan regeren; De Angst! Angst die ons er toe drijft alles op voorhand dicht te willen timmeren, af te dekken, mee kijken achter de voordeur, kortom te protocolleren. Steeds meer wet- en regelgeving, die z’n doel bij tijd en wijle compleet voorbij schiet. De oud-voorzitter van natuurmonumenten die aangeeft dat we waar het gaat om natuurbescherming volledig zijn doorgeslagen in het meer dan strikt en overgedetailleerd toepassen van Brusselse richtlijnen inzake Natura2000-gebieden, is een fraai voorbeeld. Om nog maar niet te spreken aan bestuurders die over elkaar heen vallen waar het gaat om nieuwe regels over voetbalsupporters bij risicowedstrijden, naar aanleiding van de bekerfinale Ajax-Feijenoord in de Rotterdamse Kuip. Of wat denkt u van de volgende: ‘De organisatie wil dat mensen die ongezond leven worden opgespoord en 'tijdig adequate zorg aangeboden krijgen'. . . .ook voor accijns heffen op ongezonde voeding’ (http://www.nphf.nl/nieuws/actueel_nieuws/6). Ziet u het voor zich: de gezondheidspolitie die voor handhaving zorg draagt, afkickklinieken voor junkfood, en elk jaar maakt de regering de lijst etenswaren bekend die ze dit jaar als onwenselijk ziet, en die dan middels accijnzen onbetaalbaar worden gemaakt? Dan maar gelijk een webcam in elk huishouden, zodat bij elke overtreding van de gezondheidsregels de toezichthouders in staat zijn onmiddellijk in te grijpen. . .

Staat deze angstgedreven regeldrift niet in schril contrast tot de door Balkenende c.s. ooit zo geroemde VOC-mentaliteit? Kernpunten uit die mentaliteit waren Durf en Ondernemerschap. En dat is precies wat onze regering wat meer zou moeten hebben als het gaat om het bestrijden van de crisis. Niet vanuit een onder bestuurders kennelijk gebruikelijke ‘zesjes-cultuur’ (wie verfoeide dat ook alweer?) voor de makkelijkste weg kiezen door een enorme aderlating op de private sector te plegen middels een enorm pakket aan impliciete belastingverhogende maatregelen (zie artikel vorige week). Natuurlijk vereist dit loslaten van de angstgedreven regeldrift een (gedurfde, positieve) visie op de toekomst, en de manieren waarom je de burgers, en/of ondernemers kunt verleiden die visie realiseren zonder dat je ze voortdurend controleert en/of bestuurt. Daartoe moeten de publieke bestuurders echter loskomen uit hun oude vastgeroeste denkpatronen, hun natuurlijke gedrag, beheersen en controleren. Dat (b)lijkt best een grote drempel te zijn. Laat het volgende kabinet zich laten inspireren door een wenkend perspectief in plaats van door een 'burning platform'! De bestuurder van de toekomst bestuurt vanuit een nieuw, positief wenkend perspectief.

Waarom niet er voor gekozen om op zoek te gaan naar maatregelen die, vanuit de hiervoor genoemde positieve visie op de BV Nederland, er voor zorgen dat onze economie zodanig wordt aangejaagd, dat vanuit de groei van het Bruto Binnenlands Product (BBP) er zoveel meer belasting binnenkomt dat alle begrotingstekorten kunnen worden afgedicht. Even een simpele berekening, kort door de bocht, op basis gegevens van het CPB (http://www.cpb.nl/nl/prognoses/nlinfo.html), leert ons het volgende. BBP voor 2011: €606mrd, collectieve lastendruk 38%, verwachte groei 2%. Als we dus structureel €15mrd meer aan belasting willen krijgen, moet de economie dus met 15mrd : 38% = 39,5mrd, oftewel 6,5 procent groeien. Dan is er nog geen rekening gehouden met het zogenaamde multipliereffect; als de overheid een gedeelte van dit geld weer besteedt in de private sector, zorgt dat op zich ook weer voor groei van het BBP. Kort en goed; als de overheid aanjaagmaatregelen zou creëren die de economie eenmalig maar wel blijvend met 5% laten groeien, is al het leed geleden. En dan wel binnen de VOC-mentaliteit, op een positieve, durvende, ondernemende manier. Waarbij de bedenkers een dikke 8 voor creativiteit verdienen.

Zo maar een paar ideeën die een start zouden kunnen vormen. De overheid geeft de aanleg, het beheer, de exploitatie van de (snel-)wegen in licentie aan de private sector, met daarbij overall doelstellingen die leiden tot realiseren van het overheidsbeleid (zie ook deze blog twee weken geleden over de files). Deze sector kan dan volgens het Franse model met tolheffing tot een rendabele exploitatie komen, waarbij afrekening bijvoorbeeld op basis van reistijd plaats zou kunnen vinden. Hoe korter de reistijd, des te hoger de betaling. Je hoeft dan ook niet meer op snelheid te controleren; immers iedereen die ‘te snel’ arriveert betaald een bedrag dat rekening houdt met alle kosten veroorzaakt door snel rijden, dus 100% ‘pakkans’ en eenvoudige en simpele afrekening dus, maar wel de keuze bij de berijder. Beste van alles is dat op deze manier veel meer innovatiegedreven economische activiteit ontstaat.

Dan zijn er nog wel wat sectoren waar we, aangejaagd door de overheid, onze vaardigheden en kennis veel beter kunnen exploiteren dan we nu doen. Denk bijvoorbeeld aan water(bouw), landbouw, design, logistiek en distributie, gaming. Niet alleen de feitelijke uitvoering, maar ook de kennis erover zouden we veel meer dan nu het geval is, kunnen exploiteren. Stuk voor stuk vakgebieden waar we zeggen iets te kunnen, maar de overheid wenst er kennelijk geen strategische speerpunt van te maken, en daar ook effectief naar te handelen, in positieve zin dan wel, en zo ontstaat een festival der gemiste kansen. Nog los van het feit dat de overheid niet echt blijk geeft van een (strategische) visie over die gebieden waar de BV Nederland een concurrentie voordeel zou moeten creëren. Maak een zinvolle clustering, koppel het desnoods aan een visie op duurzaamheid, stimuleer ondernemerschap en positioneer het cluster internationaal.

Of, waarom voert de overheid bijvoorbeeld niet een Nationale Onderneming Garantie (NOG) in? Naar analogie van de Nationale Hypotheek Garantie, krijgt elke startende ondernemer deze garantie (tot bijvoorbeeld maximaal €350.000), waardoor makkelijker, en goedkoper kapitaal kan worden aangetrokken, wat ondernemers dan over de streep helpt... De garantie krijg je, vermits ingeschreven bij de KvK en wellicht een paar andere simpele randvoorwaarden, zonder ingewikkelde subsidieaanvraag etc. gewoon toegewezen.
Dit werkt makkelijker, en trefzekerder dan wanneer in de tweede kamer gedebatteerd wordt over maatregelen om banken die te moeizaam krediet verstrekken, te verplichten dit te versoepelen.

Resumerend; tijd voor een volgend kabinet om de hand in eigen boezem te steken en afscheid te nemen van de zesjescultuur binnen publiek bestuur, en ook zelf daadwerkelijk te besturen vanuit het gedachtegoed van de VOC-mentaliteit.