Voetbal is een dure hobby. . .

Het zal u niet ontgaan zijn dat een aantal Nederlandse betaald voetbal organisaties in de financiële probleem zone zijn beland. Een fenomeen dat zich elk jaar in de nadagen van de competitie lijkt te herhalen. Dit jaar ging het om BV Veendam en MVV en RKC en Willem II. Dat de problematiek van deze clubs zich niet beperkt tot de financiën wordt al snel duidelijk als de competitie standen onder ogenschouw worden genomen. Willem II en RKC bezetten de (voor-)laatste plaats in de eredivisie, en MVV en Veendam zijn schamele middenmoters in de jupiler league, voorwaar niet echt sportieve prestaties die er werkelijk toe doen. . . Hoe verbazingwekkend is het dan dat telkenmale toch weer gemeentebesturen bereid zijn ‘hun’ club te redden middels een financiële impuls die meestal geconstrueerd wordt rondom de eigendom of de huur van het stadion. Dit artikel probeert een antwoord te vinden op de vraag of het vanuit maatschappelijk perspectief bezien inderdaad een te rechtvaardigen beslissing van het gemeentebestuur is om zo’n noodlijdende marginale club te redden. Als inwoner van Tilburg gaat de casus Willem II mij het meest aan het hart, en ik zal die dan ook als voorbeeld gebruiken, maar de gevolgde redenering gaat, mutatis mutandis, onverkort op voor alle gevallen. Hierna zal ik eerst de argumenten van de gemeente onder de loep nemen, om dan in te gaan op de juistheid van de beslissing.

Voor alle duidelijkheid; het gaat om een bedrag van €2,4 miljoen, dat gerealiseerd wordt door de huur voor het stadion te verlagen met €400.000 per jaar, met terugwerkende kracht tot 2004. De eerste tranche van €600.000,- is inmiddels door de gemeente uitgekeerd aan Willem II. Overigens zal het de lezer niet ontgaan zijn dat de €2,4 miljoen slechts de terugwerkende huurverlaging van €400.000 per jaar over 6 jaar betreft. Dat ook de komende jaren Willem II €400.000,- per jaar minder aan de gemeente hoeft te betalen wordt gemakshalve maar even ‘stil gehouden’. Diezelfde gemeente Tilburg die de komende jaren €23 miljoen moet bezuinigen, kan zich kennelijk makkelijk zo’n extra inkomstenverlaging veroorloven. Dat kan bijna niet anders betekenen als dat de gemeente de afweging heeft gemaakt dat het kennelijk heel veel oplevert voor de inwoners van Tilburg om een dergelijke investering te doen. Voor alle duidelijkheid, als de onmiddellijke eerste €2,4 miljoen wordt omgeslagen over 120.000 Tilburgers tussen 20-65 jaar, betekent dat € 20,= per persoon. Voorwaar geen geld voor het behoud van meer dan 100 jaar voetbal historie. Op de website van de gemeente blijkt al snel dat er zo’n 4.800 handtekeningen verzameld waren van de mensen die het belangrijk vonden dat Willem II zou blijven bestaan. Als we er van uitgaan dat die 4.800 kennelijk de direct belanghebbenden zijn, dan betekent dat dus dat de €20,- per volwassen inwoner kennelijk ten goede komt aan slechts 4.800 mensen van die 120.000, en dan gaat het opeens om een investering van €500 per persoon. Wat maakt een club als Willem II toch zo veel waard dat de gemeente z’n bestaande tekorten van €23 miljoen naar €25,5 miljoen wil laten oplopen, dit alles nog exclusief de toekomstige huurverlagingen?

Dat het niet om de sportieve prestaties gaat, mag wel duidelijk zijn, uit de competitie stand. 100 jaar voetbalhistorie? Ach, er zijn de afgelopen tijd zat bedrijven met (zelfs meer) dan 100 jaar historie door financiële problemen opgehouden te bestaan, ook in Tilburg. Waarom bood de gemeente daar dan niet de helpende hand? Maatschappelijk belang? Ach wat zijn nou 4.800 handtekeningen... op in totaal 200.000 inwoners? Wat maakt een organisatie als Willem II nu zo belangrijk dat een dergelijke investering gerechtvaardigd zou zijn?

Als de club wordt bekeken vanuit een economisch perspectief is de waarde die ze creëren kennelijk niet op grond van een rendabel business model om te zetten in harde euro’s. Anders gezegd, kennelijk creëert de club niet iets waarmee ze voldoende geld binnen krijgen ten opzichte van de uitgaven die ze doen. Ruwweg bestaan de inkomsten van een BVO (betaald voetbal organisatie) uit toegangsgelden, sponsoring, merchandising, reclame, wedstrijdpremies en televisierechten. Ten gevolge van de marginale sportieve prestaties lopen al die inkomsten terug. De kosten; spelers, stadion, staf (trainers, bestuurders & operatie) zijn echter heel erg ‘vast’. Geen enkel bedrijf zou op grond van een dergelijk model een lang leven beschoren zijn. En als een dergelijk bedrijf dan ook bij de gemeente zou aankloppen voor subsidie (zelfs als ze 4.800 trouwe klanten een petitie lieten tekenen) weten de meeste lezers al wat het antwoord van de gemeente zou zijn.

Wat zou de investering van de gemeente dan toch een rendabele investering kunnen laten zijn? Tilburg promotie? Door een ploeg die op de één na laatste plaats van de eredivisie eindigt? Wat de gemeente daar mee uit zou willen stralen is mij een raadsel . . . Meer inwoners aan het sporten krijgen? Wederom; op basis van een ploeg die de een na slechtste van de eredivisie is? Het is voor mij een raadsel hoe je dat zou kunnen onderbouwen. Enorme belangstelling voor de wedstrijden? In een stadion met nog geen 15.000 plaatsen kunnen de 120.000 volwassen Tilburgers mooi van de pakweg 20 thuis wedstrijden er elk twee (gesteld dat ze dat al zouden willen) gaan zien . . . Omdat het failliet laten gaan van de club nog meer zou kosten? Hoezo dan? Vanwege de uitkeringen die de werkloze spelers en bestuurders aan zouden vragen? Omdat we dan ook de resterende €900.000 huur per jaar zouden missen? Onzin, het stadion en/of terrein is prima te herontwikkelen (misschien is een shopping mall een idee. . .), daar zou de gemeente best een hoop aan kunnen verdienen, en bovendien besparen we enorm op de kosten van de veiligheidsmaatregelen voor de risicowedstrijden. . . Kortom, er is geen enkel redelijk argument te vinden dat de investering van de gemeente zou kunnen rechtvaardigen. Het meest waarschijnlijk lijkt het hier dat de betrokken wethouder(s) er kennelijk om andere dan de hiervoor genoemde redenen, die immers niet van toepassing blijken, belang aan hechten dat er in Tilburg een noodlijdende BVO is. . . Vanwege hun persoonlijke liefde voor voetbal? Of omdat het hun ego (als wethouder) streelt dat de stad een eigen BVO ‘heeft’? Of wil de wethouder van sport wellicht na alle bestuurlijke affaires die Tilburg de afgelopen jaren gekend heeft, zijn ‘eigen’, ‘persoonlijke’ bestuurlijke debacle?

Het laatste kan ik me nauwelijks voorstellen voor iemand die al sinds 1994 onafgebroken in het bestuur van Tilburg betrokken is. Daarom zou het wellicht goed zijn om naast de reeds gestelde eisen, ook nog wat aanpassingen aan het business model van de BVO te doen. Waarom heeft de gemeente niet geëist dat Willem II aansluitend op de variabele structuur van de inkomsten ook de uitgaven structuur variabeler maakt, net als ieder normaal bedrijf? Kortom, alle bestuurders, technische staf en spelers vast op het minimumloon, en alleen als de club in de top 3 van de eredivisie komt, wordt het ‘salaris’ aangevuld, totdat maximaal 60% van de totale kosten uit personeelskosten bestaan (KNVB-norm). Dit onder voorwaarde dat de totale exploitatie van de club inclusief ‘competitie-winstbonus’ een batig saldo blijft vertonen. Het betere voetbal moet immers wel omgezet worden in meer inkomsten. Mooiste zou zijn als dat positieve saldo dan gebruikt wordt om het negatieve vermogen aan te zuiveren. Op deze manier kan de BVO op een verantwoorde manier geëxploiteerd worden, als ware het een echt bedrijf, dat ook alleen overleeft als het z’n zaakjes op orde heeft, en ook nog eens goed presteert.

Dat de gemeenschap dan nog steeds met lagere huurpenningen genoegen neemt en opdraait voor de beveiligingskosten van risicowedstrijden, is welhaast een gotspe met name vanwege de hiervoor aangehaalde drogredenen ten aanzien van de rechtvaardiging van de investeringen, maar dat zij zo. . . Als de club op de hiervoor omschreven manier zelf z’n broek op zou kunnen houden, is dat wellicht de moeite waard voor de gemeente om de Tricolores te laten overleven, en anders, ach waarom dan niet gewoon een Willem II museumpje waar de liefhebbers zich kunnen verzamelen om aan de hand van wat memorabilia te mijmeren over wat eens de gloriedagen van hun voormalige club waren. . . Dat hoeft in ieder geval niet zoveel te kosten als het huidige scenario.