Waarom de overheden nu eindelijk de bankiersbonussen aanpakken

De in het licht van de G-20-top in Pittsburgh weer nieuw leven ingeblazen discussie rondom bankiersbonussen lijkt op het eerste gezicht een terechte aanpak van de uitwassen die tot de crisis hebben geleid, niets is echter minder waar. In dit artikel zal aangetoond worden dat de overheid hier ten onrechte de vermoorde onschuld speelt.

Het is al sinds Lord Acton (1834-1902) bekend dat het ultieme doel van elke overheid is om meer macht en/of invloed te krijgen. Een van Lord Acton's meer bekende uitspraken is: Alle macht corrumpeert, absolute macht corrumpeert absoluut. Steeds meer macht of invloed is in essentie datgene wat het bestaan van een overheid lijkt te rechtvaardigen.

In een niet-crisis situatie is er een soort evenwicht waarbij de burgers niet toestaan dat een overheid steeds meer macht/invloed uitoefent. De macht mag dan slechts zover gaan dat de burgers daarvan overwegend positieve gevolgen ervaren. Hierbij kan gedacht worden aan zaken als bescherming, veiligheid en voorzieningen die niet door het marktmechanisme alleen tot stand zouden komen. Ter inspiratie: de nachtwakerstaat van Robert Nozick in Anarchy, State, Utopia (1974).

Een implicatie hiervan is dat de burgers een (forse) uitbreiding van de macht/invloed van de overheid in een niet-crisis situatie niet zullen accepteren. Dit leidt er dan weer toe dat de overheid in haar streven naar absolute macht, baat heeft bij crisis-situaties. In een crisis zijn de burgers geneigd in hun zoektocht naar zekerheid en veiligheid hun heil te zoeken in het toestaan van een grotere invloed van de overheid.

Het is op z’n minst opvallend, misschien zelfs verbazingwekkend dat de overheid er nu opeens stellig van overtuigd blijkt te zijn de crisis op te kunnen lossen door economische maatregelen zoals de bankiersbonussen aan banden leggen. Maar als deze maatregelen nu zouden helpen om de crisis op te lossen, dan zouden de maatregelen toch ook drie jaar geleden moeten hebben geholpen om de crisis te voorkomen???

Dat de overheid nu met maatregelen komt, kan niet anders betekenen dan dat de overheid ofwel drie jaar geleden comfortabel zat te slapen (net als de bankiers dus. . .) ofwel dat ze wist dat als ze de maatregelen niet zouden nemen er een crisis zou uitbarsten (die hen in staat zou stellen hun macht uit te breiden). Wellicht was het zo dat de overheid de noodzaak van het invoeren van de maatregelen wel zag, maar niet wist hoe die maatregelen in te voeren zonder de burgers tegen zich in het harnas te jagen, immers vrijwel zonder uitzondering werd iedereen op de wereld beter van de ogenschijnlijk ongebreidelde economische groei.

Als de overheid echt overtuigd is van de juistheid van haar voorgenomen maatregelen, kan dit, gelet op het in de vorige alinea gestelde, niet anders betekenen dan dat de overheid de grote schuldige achter de crisis is, en er vervolgens ook nog voor wordt beloond met uitbreiding van haar macht en invloed. Een spel dat de overheid heel slim speelt in het licht van de crisis: de eigen schuld verzwijgen, geheel in overeenstemming met het ‘gesundenes Volksempfinden’ de bankiers als zondebok aanwijzen en vervolgens de bankiers straffen. Ziedaar: het droomscenario van de overheid is gerealiseerd.

De vraag die overblijft is of de individuele regeerders c.q. overheidsdienaren dit allemaal zo daadwerkelijk bekokstoofd hebben, of dat de dynamiek van het systeem waar ze deel van uitmaken (lees: de overheid) er voor gezorgd heeft dat ze hun gezonde verstand hebben laten overvleugelen door de belangen van de overheid als systeem? En wat zegt dat dan over de betrouwbaarheid van de voorgestelde aanpak? Wellicht is het verstandig om, naar analogie van de inperking van de bankiersbonussen, ook de macht/invloed van de overheid wettelijk te beperken . . .